1980–90-жылдардағы қазақстандық суретшілердің шығармашылығы.
Өзгерістер дәуірі
1990 жылдың 25 қазанында Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының Мемлекеттік егемендігі туралы Декларацияға қол қойылды. Бұл құжат егемен мемлекеттіліктің негізгі қағидаттарын айқындап, қазіргі Қазақстанның жаңа даму жолындағы бастапқы нүктесіне айналды. Бүгін, уақыт көзқарасымен қарағанда, өткен ғасырдың 1980–90-жылдары нағыз өзгерістер дәуірі болғанын айтуға болады. Қоғамдық өмірдің барлық саласында бұл кезең өз ізін айқын қалдырды — әр салада бұл өзгерістер әрқалай көрініс тапқанымен, бәрі де терең әрі түбегейлі сипатта болды. 1980-жылдардың басынан бастап қоғам өмірінің барлық қырында қалыптасқан ескі стереотиптерден біртіндеп арылу процесі жүре бастады. 1987 жылдың қаңтарында КОКП Орталық Комитетінің пленумында мемлекетті дамытудың жаңа бағыты — қайта құру жарияланып, елдің экономикасы мен мемлекеттік құрылымында түбегейлі өзгерістер басталды. Бұл өзгерістер барлық кеңестік республикаларға, соның ішінде Қазақстанға да әсер етті.
Кез келген елдің өнері — өз уақытының айнасы. Әр дәуірдің рухы сурет, сөз бен әуен арқылы көрініс табады. 1980–90-жылдар Қазақстанның көркемдік өмірінде жаңғыру мен еркіндік лебін әкелген ерекше кезең болды. Бұл жылдары суретшілердің туындыларынан халықтың жадындағы тарихтың үні, дәстүрдің тынысы жаңаша әуенмен естіле бастады. Шабыт еркіндікке ұласып, жаңа пішіндер мен жаңа бейнелеу тілі дүниеге келді. Халықтық өрнектер заманауи техникамен тоғысып, бұрынғыдан да терең мәнге ие болды. Бояулар батылырақ, түстер қанығырақ, композициялар серпінді де әсерлі бола түсті — дәл сол сәтте қазақ бейнелеу өнері жаңа деммен тыныстай бастады.
Бүгінде Абай облысы Семей қаласында орналасқан Невзоровтар отбасы атындағы облыстық бейнелеу өнері музейі Қазақстан өнерінің аса бай қорына ие. Музей коллекциясында екі жарым мыңнан астам кескіндеме, графика және сәндік-қолданбалы өнер туындылары сақталған. Бұл еңбектер кеңестік және тәуелсіздік кезеңдеріндегі қазақстандық бейнелеу өнерінің сан қырлы тынысын, көркемдік дамуының бүкіл палитрасын паш етеді. Ал XIX ғасырдың соңы мен XX ғасырдың басындағы сәндік-қолданбалы өнер бұйымдары көрерменге революцияға дейінгі Қазақстанның мәдени дәуіріне көз жүгіртіп, өткеннің рухымен қауышуға мүмкіндік береді.
Осы тарихи маңызы зор құжаттың қабылданғанына отыз бес жыл толуына орай Невзоровтар отбасы атындағы облыстық бейнелеу өнері музейі қазақстандықтарды өткенге үңіліп, 1980–90-жылдар суретшілерінің туындылары арқылы сол өтпелі дәуірдің рухын, тынысын сезінуге шақырады.
Бұл кезеңде тек Қазақстанда ғана емес, оның шекарасынан тыс жерлерде де танылған жаңа есімдер жарқырап шықты. Е. Төлебаев, Д. Әлиев, А. Сыдыханов, Б. Бәпишев, С. Айтбаев сынды суретшілер жаңа өнердің символына айналды. Е. Сидоркин, Т. Әбуов, А. Карпыков, Қ. Қаржасов сынды шеберлер қазақ халқының рухани тарихына терең бойлады. Ал А. Ғалымбаева мен Г. Исмаилова өнерде әйел үні мен нәзіктігінің маңызын айшықтап, жаңа көзқарас әкелді.
Бұл және өзге де көптеген атаулы есімдерді төменде ұсынылған бейнероликтен көруге болады. Көрермендер үшін бұл — өнердің тұтас кеңістігінен шығып, оның жеке бір кезеңіне үңілуге берілген тамаша мүмкіндік. Сол кезеңнің қылқалам және графика шеберлерінің туындылары арқылы дәуірдің рухын сезініп, туған елдің рухани әрі мәдени өмірінің даму тарихына ретроспективалық көзқараспен қарауға жол ашады.
