Шығыс Қазақстан облыстық Невзоровтар отбасы атындағы бейнелеу өнер мұражайы – Қазақстандағы көркемсурет құндылықтарын жинақтаған ірі орындардың бірі. Мұражай жинағын 5000-наң астам экспонаттар құрайды: XVIII ғасыр аяғындағы XX ғасыр басындағы орыс өнері, XVI ғасыр аяғы XX ғасыр басындағы батысеуропа кескіндемесі мен графикасы, XX ғасыр ТМД елдері Ресей, Орта Азия, Грузия, Армения, Беларусь өнері, Қазақстан бейнелеу өнері. Невзоровтар отбасының сыйы ХVIIІғ. аяғы XX ғ. басындағы коллекциялары мұражайдың келбетін анықтады десек артық айтпаспыз.
Семей қаласындағы Невзоровтар отбасы атындағы мұражай 1985 жылы тарихи-өлкетану мұражайының ғылыми-көркем бөлімі болып құрылды. Мұражай, кезінде Министрлер кеңесінің төрағасы Н.Ә.Назарбаевпен қол қойылған Семей облыстық бейнелеу өнері мұражайын ашу туралы Жарлығына сәйкес Мұражай статусына 1988 жылы ие болды.
1985 жылдың 5 желтоқсанында «Қазақстан бейнелеу өнері» вернисажымен көрме ұйымдастырылып, Семей облыстық тарихи–көркемөнер мұражайының ғылыми – көркем өнер бөлімі ел алдына шығып ашылған. Бірінші көрме керемет болды – Қазақстанның әйгілі суретшілері– Е.Төлепбаев, Б. Тюлькиев, Е. Сидоркин, А. Ғалымбаева, Г. Исмаилова, Д. Алиев және т.б. Алма–Атадағы суретшілер шеберханаларынан әкелінген туындылар халық назарын қуантып, шынайы қызығушылық танытты. Олардың арасында жалғыз ғана бір туынды мерзімі мен стилистикасы жағынан ерекшеленді. 19 ғасырдың екінші жартысында өмір сүрген Юлий Юльевич Клевердің картинасы, көп уақыт бойы Орталық аурыхананың актілік залында болып, бізге сол жерден әкелінген. Бұл ырысты олжа біздің мұражай тарихындағы шешуші сәт болды. Сол кезеңде, мұражай бос болғанда біз оның қандай болатыны жайлы армандап, залдарда алтын рамалы көне картиналардың толып тұрғандағысын елестетіп қиялдайтынбыз. Сондықтан бұл алғашқы олжа үміт отын жандырды.
Соның келесі жылында Семейде көне суретшілердің туындылары пайда болды – А. Боголюбов, Л. Туржанский, Н. Касаткин, Бакшеев, П. Кончаловский, В.В. Лебедев және т.б. Олар мұражай қызметкерлерінің белсенді қайраткерлігінің арқасында Мәскеу және Ленинградтағы жеке меншік жинақтардан табылды. Мұражай топтамасы өсіп, Қазақ ҚСРО, РКФСР және өзгеде кеңестік мемлекеттердің шығармаларымен толықтырылды. Бізге 14 кескіндеме туындыларын сыйға тартқан, өзіміздің армяндық қызметтестерімізді әлі күнге дейін еске аламыз. Соның соңынан ҚСРО мәдениет Министірлігінен, Вучетич атындағы Бүкілодақтық көркемөнер — өнеркәсіптік комбинатынан, Қазақстан және Ресей көркемөнер қорсақтамаларынан тапсырыстар келді. Біздің өтінішімізге Пушкин атындағы бейнелеу өнер мұражайы да хабарласып, 200 графикалық және 2 кескіндеме жұмыстарын тарту етті.
Мұражай үшін шынайы тағдыр шешуші кез 1986 жылы мәскеулік коллекционер Юлий Владимирович Невзоровпен кездесу болды. Өнер шығармашылық жинақтарының ірі иегері Юлий Владимирович Невзоров елдер мұражайлықтар арасында өзінің коллекциясын көрмеге қоюға қуана ықыласпен ұсынатындығымен танымал болған. Оның топтамасы Кеңес Одағының 15 қалаларында болып қайтқан: Минск, Новосібір, Томск, Омск, Иркутск, Улан-Удэ, Кисловодск, Виннице және басқалары. Әрбір қалада сыйлықтар қалған. Ал, Семейлік мұражайда Невзоровтар отбасы барлық көрмені қалдырған. Бұдан кейін де сыйлықтар болып жатты, жалпы Невзоровтар отбасы біздің мұражайға 569 өнер шығармаларын оның ішінде 177 кескіндеме шығармаларын сыйға тартқан.
Жалпы, мұражайға сәндік-қолданбалы өнер бұйымдары мен ежелгі (антика) өнер шығармашылықтары сыйға берілді. Мұражай тартылған сыймен бірге Невзоровпен құрастырылған ғылыми жинақ каталогін, өнер туралы кітаптарға ие болды.
Осы Қазақстан мұражай ісі тарихында теңдесіз болып табылатын Невзоров отбасының игілікті қылығы арқасында Семейлік мұражай 25 залда орналасқан ғылыми-дәлелдік экспозициясын құрды.
Мұражай жинағының көрмесі Қазақстанның 4 қаласында болған: Өскемен, Павлодар, Алматы, және де Астанада – онда үлкен табысқа ие болды.
Ю.В.Невзоров өз өмірін өнер туындылары коллекцияларын жиығу арнаған; ол атасы Петр Иванович Невзоров пен әкесі Владимир Игнатьевичтің жинаған коллекцияларын жалғастырушы, мамандығы инженер болғанымен тапқырлығы арқасында ол өзінің барлық қаражатың картиналарды сатып алуға жіберген. Және ол өзінің жинағын зерттеп ғылыми каталог құрастырған.
Юлий Владимирович Невзоров алғашқы картинасын 17 жасында иемденіп, содан бастап жинақтаушылық оның өмірінің бір бөлігі, дәлірек айтсақ, тұтас өміріне айналады. Юлий Владимировичтің айтуы бойынша, Мәскеулік құрылыс институтындағы оқуы, жұмысы, — соның барлығы жинақтау әдісі мен тәсіліне айналған. Сезімтал әрі биязы көркемөнерге деген сезімі бар адам бойында, техникалық ақыл құрылымды прагматик қасиетінің болуы да таң қалдырады.
Юлий Владимирович Невзоров өзінің бейнелеу өнерінің тарихы өңірінде терең білімі арқасында ғылыми-зерттеу жұмысында мұражайға баға жетпес көмек көрсетті. 1991 жылы мұражайға Невзоровтар отбасы аты берілді, 1995 жылы Қазақстан мәдениетін дамытуға үлкен үлес қосқаны үшін Ю.В.Невзоров Парасат орденімен марапатталды. Невзоровтар отбасы Семей қаласының Құрметті азаматтары атағына ие болды.
Мұражай жинақтау қызметінде ерекше орын алды: Қазақстан бейнелеу өнерінің өрлеу кезеңі болды жетекші қылқалам шеберлердінің шеберханаларына бару нәтижесінде мұражай 80-90 жылдар басындағы едәуір отандастық суретшілердің туындыларына қол жеткізді. Қастеев, С.Калмыков, Л.Леонтьев, А.Черкасский, А.Ғалымбаева, Е.Сидоркин, П.Зальцман, Г.Исмаилова, С.Мамбеев, Ж.Шарденов және көптеген басқа аттар кеңес дәуірінің алтын қорына еніп және біздің экспозицияда лайықты орын тапты.
Мұражай жанында лекторий, балалардың көркемсурет студиясы жұмыс істейді, концерт залында классикалық музыка кеші өткізіледі. Мұражайдың реставрациялық шеберханасынды кескіндеме шығармарларын қайта жаңғырту жұмыстары іске асырылады.
