Көрмеде бір ғана сурет болуы мүмкін бе?
Әрине, егер бұл бір сурет көрменің бүкіл идеясын ашалса немесе бүкіл әлемді немесе дәуірді білдіре алса.
Ертіс жағасында терең ойға батып, Абай өзінің досы және ұстазы Евгений Михаэлистің қасында тұр. Әуре-сарсаң және пафоссыз, ағартушы ақын мен жер аударылған ғалымның фигуралары алдыңғы планда керемет және сенімді көрінеді. Самал жел Абайдың киімін желбіретіп, Михаэлистің пальтосын аздап тербетуде. Ал, төменде Ертіс өзені ағып жатыр. Колорит салқын және ұстамды. Абайды да, Михаэлисті де ешқашан жеке білмеген және мүлде басқа дәуірде өмір сүрген суретші салған бұл кенептің өткен уақыт туралы соншалықты сенімді сөйлей алатыны, атмосфераны, көңіл-күйді көрнекі түрде жеткізетіні және көрерменнің осы сәтке қатысу сезімін тудыратыны соншалықты қарапайым, табиғи, түсінікті және таңқаларлық. Біз олардың жанында тұрғандай боламыз, екі Ұлы адамның әңгімесін тыңдап, олардың тұлғалары мен істерінің біз үшін маңыздылығын сезіне аламыз.
Қазір Абай туралы көп айтылады. Ол ақын, ұлттық жазба әдебиетінің негізін қалаушы, ағартушы, философ, қоғам қайраткері, музыкант. Бұл сөздер қазіргі кезде жиі айтылатыны соншалық, олардың мағынасы адамдардың санасынан жоғалып барады және маңыздылығы әрқашан толық таныла бермейді. Бірақ бұл шексіз талантты адам, ең нәзік, шынайы поэзияны жазған ақын, философ, терең және маңызды нәрселер туралы өзінің қара сөздерінде қарапайым және жеткізе сөйлейтін, әуендері ешқашан ескірмейтін және ғасырлар өтсе де жиі айтылатын музыкант ретінде танылған. Бұл өз халқын терең және шынымен жақсы көретін, тіпті ең қайғылы және көңілсіз сәттерде ең бақытсыз адамдарға жарық пен үміт жарығын сыйлайтын адам еді. Бұл қазақ халқының әлемдік әдебиет пен мәдениетке жолсерігі болды.
Оны орыс әдебиетімен таныстырған, қазақ ақыны үшін әлемдік классиканың керемет байлығын ашқан Абайдың досы және ұстазы Сібірге саяси көзқарастары үшін жер аударылған орыс ғалымы, Евгений Михаэлис болған.
Міне, жиырмасыншы ғасыр. 60-жылдардың соңында қазақстандық өнер дәуірінің бір бөлігіне айналған тағы бір ерекше адам – суретші және оқытушы Владимир Третьяков «Абай және Михаэлис» картинасын жазды. Бір кездері картина Семей қаласының 250 жылдығына арналған көрмеге дайындалды. Бүгін біз Ұлы ақынның туған күнін тағы да атап өтуге дайындалып жатырмыз, ал біздің жиырма бірінші ғасырымызда, ХХ ғасырда салынған картинадан Абай өзінің досы Михаэлиспен бірге, қазір біз үшін бүгінге айналған болашақ туралы ойлана, қарап тұр.